Chrystus Pantokrator
Nad miejscem, gdzie zasiada przewodniczący zgro-
madzenia, znajduje się Chrystus Pantokrator, czyli
Wszechmogący, który przychodzi na końcu czasów
w chwale swojej boskości, by sądzić ziemię.
Ikona odsłania prawdę o Bożej mocy, która była ukry-
ta w śmiertelnym ciele Chrystusa. Na Jego rękach i no-
gach widnieją rany zadane podczas ukrzyżowania i
upokorzenia, jakie wycierpiał dla naszej miłości. On
jest Synem Człowieczym zapowiedzianym przez Pis-
ma, który został wzgardzony i wyśmiany podczas swo-
jego pierwszego przyjścia na świat, a teraz przychodzi
po raz drugi jako sprawiedliwy sędzia, aby sądzić ży-
wych i umarłych: "Wówczas ukaże się na niebie znak
Syna Człowieczego, i wtedy będą narzekać wszystkie
narody ziemi; i ujrzą Syna Człowieczego, przy-
chodzącego na obłokach niebieskich z wielką mocą i
chwałą. Pośle On swoich aniołów z trąbą o głosie
potężnym, i zgromadzą Jego wybranych z czterech
stron świata, od jednego krańca nieba aż do drugiego”
(Mt 24, 30-31).
W lewej ręce trzyma księgę życia, w której czytamy:
"Miłujcie waszych nieprzyjaciół” (Mt 5, 44). Słowa
te są sercem Nowego Przymierza i obrazem nowego
człowieka.
Jezus jest bowiem jednocześnie obrazem Boga i
człowieka, jest zwycięzcą nad śmiercią i Panem
wszystkiego, co zniewala człowieka. W Nim słowa te
są możliwe do zrealizowania. Według nich też
będziemy sądzeni.
Na prawej stronicy księgi życia czytamy: "Przyjdę
niebawem” (Ap 22, 20). Są to słowa otuchy i zachęty
do wytrwałości, aby zachować mocną naszą wiarę i
móc powiedzieć za św. Pawłem: "W dobrych za-
wodach wystąpiłem, bieg ukończyłem, wiary us-
trzegłem. Na ostatek odłożono dla mnie wieniec
sprawiedliwości, który mi w owym dniu odda Pan,
sprawiedliwy Sędzia, a nie tylko mnie, ale i wszystkim,
którzy umiłowali pojawienie się Jego” (2 Tm 4, 7-8).
W czasie liturgii znajdujący się pod wizerunkiem
Chrystusa Pantokratora prezbiter - żywa ikona
Chrystusa - przywodzi na myśl słowa prefacji o Na-
rodzeniu Pańskim, w której Kościół dziękuje Ojcu,
mówiąc: "Albowiem przez tajemnicę Wcielonego
Słowa zajaśniał oczom naszej duszy nowy blask
Twojej światłości, abyśmy poznając Boga w widzial-
nej postaci, zostali przezeń porwani do umiłowania
rzeczy niewidzialnych”. Wizerunek Pantokratora is-
totnie wyraża eschatologiczne oczekiwanie zgro-
madzenia chrześcijańskiego, które podczas liturgii
Eucharystii doświadcza żywej obecności Chrystusa.
To doświadczenie utwierdza je w wierze i zapala w
nim pragnienie ostatecznego przyjścia Pana, które
oznacza definitywne zwycięstwo nad złem i śmier-
cią. Dlatego Kościół woła pełen nadziei: "Przyjdź,
Panie Jezu!".
Centralne umiejscowienie ikony odzwierciedla też
nakierowanie historii na jej punkt kulminacyjny:
spotkanie z przychodzącym Chrystusem. Celem, do
którego zmierza nasz świat, nie jest zniszczenie i
pustka, lecz pełnia życia w Bogu.
W wizerunku Chrystusa Pantokratora zbiega się
cały cykl malowideł. Stanowi on centrum korony
tajemnic. Jako pierwszy przyciąga wzrok i dlatego
przedstawiona postać oddziela się niemal od
złotego tła i zdaje się wychodzić naprzeciw tym,
którzy przekraczają próg kościoła, by uczynić ich
uczestnikami swojego ostatecznego, zwycięskiego
przemienienia. Symbolem tego przemienienia i
znakiem boskości są białe szaty. Również chrześci-
janie, którzy w chrzcie zwyciężyli księcia tego świa-
ta, to jest diabła, zostają obleczeni w Bożą naturę i
nakładają przy wyjściu z chrzcielnicy białe szaty:
"Tak szaty białe przywdzieje zwycięzca, i z księgi ży-
cia imienia jego nie wymażę. I wyznam imię jego
przed moim Ojcem i Jego aniołami” (Ap 3,5),
Z lewej strony ikony znajdują się malowidła przed-
stawiające ziemskie życie Chrystusa: Zwiastowanie,
Narodzenie, Chrzest Pański, Przemienienie, Wjaxd
do Jerozolimy, Ostatnia Wieczerza i Ukrzyżowanie. Z
prawej są malowidła wyobrażające życie niebieskie,
które rozpoczyna się już w Wielką Sobotę: Zdjęcie z
krzyża, Zstąpienie do piekieł, Pusty grób, Ukazanie
się Chrystusa Zmartwychwstałego, Wniebowstąpie-
nie, Pięćdziesiątnica i Wniebowzięcie Maryi
("Zaśnięcie”).
Chrystus Pantokrator ma wzniesioną prawą dłoń w
geście błogosławieństwa. Jego postać wpisana jest
trzy sfery kosmiczne. Pierwsza jest ciemnoniebieska
i przedstawia ziemię. Druga, w kolorze czarnym,
symbolizuje śmierć otaczającą ziemię. Stera trzeci
jest błękitna i wyobraża niebo. Postać Chrystusa
rozrywa krąg śmierci i łączy ziemię z niebem. Cztery
czerwone narożniki oznaczają Ewangelistów za-
powiadających i przygotowujących powtórne
przyjście Chrystusa.